JORGE VARELA CORTIZAS, SOFÍA CORTIZAS CAÍNZOS, Mª CARMEN CORTIZAS CUPEIRO, JOSÉ CAÍNZOS GONZÁLEZ, MANUEL CORTIZAS FERNÁNDEZ

Alumnos/as: Jorge Varela Cortizas y Sofía Cortizas Caínzos.

P.1.- Mª Carmen Cortizas Cupeiro, 44 anos, Queixeiro.

O amor da costureira 

era papel e mollouse 

agora, costureiriña, 

o teu amor acabouse 

P.2.- Mª Carmen Cortizas Cupeiro, 44 anos, Queixeiro. 

En Queixeiro hai boas mozas 

en Vilachá a flor delas 

en Torres e Villamateo 

carabillas pra as cancelas. 

 P.3.- Mª Carmen Cortizas Cupeiro, 44 anos, Queixeiro. 

Pola Brañoa abaixo 

baixaba unha canoa 

eran os de Queixeiro

que iban de carallada 

 Rúmbala, rúmbala, rúmbala 

La rumba del cañón Chispón 

 P.4.- José Caínzos González, 72 anos, Altos de Verís, Irixoa. 

Salta lume de San Juan 

que non me trabe cobra nin can 

 salta lume de San Pedro 

que non me trabe cobra nin perro 

 P.5.- Mª Carmen Cortizas Cupeiro, 44 anos, Queixeiro. 

O meu neno é pequeño 

é pequeño, índa ha de medrare 

 heino de ensinar a todo 

a amasare, a peneirare, 

 e a meter o pan no forno 

o meu neno é pequeño 

é pequeño, índa ha de medrare

 aínda ha de vir a tempo 

para facerme rabeare 

 P.6.- José Caínzos González, 72 anos, Altos de Verís, Irixoa. 

 Fun ó muíño de baixo 

din a volta ó de riba 

o de abaixo ten ferrallo 

e o de riba carabilla. 

 P.7.- Narración de Manuel Cortizas Fernández, 71 anos, Queixeiro, Monfero.

 Los tres Reyes del Oriente 

todos tres en compañía 

todos tres en tres caballos 

que relumbran más que el día

¿A dónde caminan los Reyes, 

Reyes de la Monarquía? 

Caminamos a Belén 

y una estrella que nos guía 

Y llegamos a Belén 

toda la gente dormía. 

nos arrimamos a un roble 

al pie de una fuente fría. 

Vimos pasar al portero, 

El que las puertas abría. 

Abre las puertas, portero, 

a San José y a María. 

Como las abriré yo 

si las llaves no tenía.

 los Reyes le ofrecen al niño 

oro, incienso y mirra.

JORDI MANIVESA CHARLÓN

Niña si vas al baile o a la montaña 

 tira una piedra a mi ventana 

tíralo fuerte por si estoy dormido que me despierte. 

 Maruchi, todos por las calles van gritando los bordillos

 Maruchi, quiero que seas la madre de mis chiquillos.

Anda, Maruchi no me hagas más sufrir 

Maruchi, Maruchi,

 dame un besito chiquitito para mi.

 A la mujer hay que buscarla muy valiente 

Que guise, cosa el pantalón

 y se reúne todas estas cualidades 

ya le puedes dedicar esta canción.

FERNANDO VARELA

Reunións nas fiadas.  Había rebaños de ovellas e cando se rapaban, a xente xuntábase nunha casa, noutra, noutra, outro día noutra e así continuamente. Quen se xuntaba sobre todo eran as mulleres. O que facían era lavar a lá das ovellas e secala. Tamén a escarpeaban (separábana), porque estaba pegañosa, e cuns aparellos que se chamaban “cardas” cardábana (ousexa, que quedaba máis esponxada). Cunha roca, que era parecido a un pau e un fuso (que era co que a convertían en fío) fiaban a lá que estaba na roca e convertíana en fío. Había unhas señoras que tiñan unhas máquinas para facer mantas (que se chamaban sabos)e utilizábanas para botar na cama. Tamén facían calcetíns, xerséis, etc. Á noite facíanse unhas sopas de pan de trigo, xusto despois de rematar co traballo. Estas sopas naqueles tempos sabían moi ben.

ELOY MARTÍNEZ BLANCO

Cantigas de berce: Unha das cantigas que sabe a miña avoa é:

Catro esquiniñas ten a miña cama, 

catro anxiños que me acompañan. 

É unha das máis cortas que se coñecen pero era a máis recitada.

Desafíos:  Onde eu vivo hai duas casas entre outras en que se coñecen cos nomes de “Moreira” e “Rexo”. O “home” da casa de “Moreira”, o máis maior, decíalle ó da casa de “Rexo”:
           -¡Eres un ladrón!

O da casa de “Rexo” contéstalle:
           -O que medra e o roubado, que o meu xa é meu.

Ésta disputa case se facía tódolos días por culpa de algún monte ou dalgunha terra.

DAVID MORADO DE LA IGLESIA

O carballo da Portela 

ten a folla revirada 

que lle ravirou o vento 

nunha noite de xeada. 

Unha nena nunha fonte 

por unha verza bebía 

A verza estaba rachada, 

toda a auga lle vertía. 

Ai Pepiño adiós,

ai pepiño adiós,

ai pepiño por Dios non te vaias, 

quédate con nós, 

quédate con nós, 

non te vaias afogar o río, 

como nos pasou a nós.

DARÍO VARELA LÓPEZ. VICENTE SOUTO GEN

Alumno: Dario Varela López 

Informante: Vicente Souto Gen

A matanza do porco. Reuníanse os veciños e os da familia cando mataban, mataban dous ou máis porcos e cun cazo bebíase sangue do que non botara para fora. Á noite comían a fartar e contaban contos. 

A sega. Reuníanse os veciños todos e adoitaban comezar cedo porque as leiras eran peadas. Máis tarde chegou o primeiro tractor á parroquia que foi o do meu padriño e unha máquina para picar maínzo ás vacas. 

Os bandos de Nadal e Reis pedindo o aguinaldo. Nos mundos de antes cando chegaba o Nadal os rapaces ían cantando e berrando polas casas, e cando chegaban á porta da casa chamaban e comezaban a cantar cancións populares do Nadal, e case todo o mundo lles daba algo, cartos, comida, e de vez en cando tamén había algún que lles abría a porta e cando se daba de conta que viñan pedindo o aguinaldo cerráballes a porta nos fociños e subía á terraza da súa casa e botáballes un caldeiro de auga na cabeza. 

Marchas nas procesións relixiosas. Cando chegaban as festas das parroquias ás persoas que lles tocaba face-la festa eran as encargadas de facer todo e tamén eran encargadas de buscar os gaiteiros. Ó remate da misa os curas chamaban ós mozos e mozas que estaban solteiros para que sacaran os santos e as virxes á procesión e daban a volta arredor da igrexa e cando se acababa a procesión os mozos e mozas ían para a festa bailar e beber para pasalo ben. 

Cancións nas despedidas de solteiro para ridiculizar á familia da moza. Nos tempos de antes pouca xente se casaba, porque non tiñan cartos ou non tiña moza ou tamén porque era feo coma un croio e ningunha moza se achegaba a el porque lle daba vergoña. Para ridiculizar á familia empezábanlle a dicir porcalladas e tacos ata que a familia se decidía marchar para a casa sen se terminar a despedida de solteiro. 

Bater de pedras nos legóns (sacho) Cando había que ir sachar á leira as malas herbas para que medrara a colleita e se aburrían de tanto sachar había algún que collía unha pedra e comezaba a dar coa pedra no sacho para animar ó resto da xente e subíalles a moral a todos.

CRISTINA DE BERNARDO VÁZQUEZ, PURA CASTRO VARELA, ISOLINA CASTRO VARELA

Cristina de Bernardo Vázquez Curso 2ºESO A Cancioneiro de Monfero 2008-2009

 → Información facilitada por: Pura Castro Varela. 82 anos. Tía aboa. Isolina Castro Varela. 90 anos. Aboa. Casalvito de abaixo


 • Os chavales andaban polas casas pedindo o aguinaldo e cantaban esta canción:

 “ Deanos el aguinaldo 

 Deanos sin tasa 

 Que viva por muchos años 

 El hombre de esta casa” 

 • Esta historia foi certa e pasou cando miña avoa era nova, durante a festa da miña parroquia: " Un home marchou a Bos Aires e deixou aquí unha moza que lle gustaba. Cando veu de volta, ela non o quería. Chegou o día da festa, e a miña avoa e unha das súas irmás xa estaban cegando de volta á casa cando aínda quedaba algo de festa. Rematou a festa, e cando a rapaza ía para a súa casa, chegoulle o mozo de Bos Aires e pegoulle dous tiros no corazón. A rapaza quedou tirada na carretera, morta, ata que a foron recoller" 

 • As cancións de berce eran as tradicionais:

 “ Duermete niño Duermete ya 

 Sino viene el coco Y te comerá”